Czas przeszły prosty

Czas teraźniejszy uprzedni

Zdarzenie miało miejsce w przeszłości. Wpływ na teraźniejszość ustał lub
nie ma znaczenia.

(1)I lost my wallet.

Zgubiłem portfel (kiedyś).

/

Zdarzenie miało miejsce przed chwilą lub wciąż trwa. Jeśli miało miejsce
w przeszłości, ma bezpośrednie konsekwencje dla teraźniejszości.

(2a) I have lost my wallet./

Zgubiłem portfel (i nadal go nie mam).

/(2b) *I lost my wallet and I still do not
have it. /

W zdaniu (1) stwierdza się fakt z bliżej nieokreślonej przeszłości. Jest
jednak jasne, że portfel albo się już znalazł, albo pechowy właściciel musiał
sobie sprawić nowy. Ze zdania (2a) wynika natomiast jasno, że portfel się
jeszcze nie znalazł. Dlatego zdanie (2b) brzmi sztucznie - do wyrażenia
zawartej w nim myśli lepiej nadaje się zdanie (2a).

Zdarzenie miało miejsce w przeszłości dokładnie określonej, choćby w domyśle.

(3a) He won the competition in 2000.

/Wygrał ten konkurs w 2000 roku.

/(3b) *He has won the competition in 2000./

Zdarzenie miało miejsce w przeszłości, ale nie wiadomo dokładnie, kiedy
lub nie ma to znaczenia.

(4) He has won the competition unassisted.

/Wygrał ten konkurs samodzielnie./

Gdy podaje się dokładną datę wydarzenia z przeszłości, należy zastosować
czas przeszły prosty. Kiedy jednak wydarzenie miało miejsce w przeszłości,
ale nie wiadomo dokładnie kiedy, można niekiedy użyć czasu teraźniejszego
uprzedniego. Uwaga - na podstawie zdania (4) można wysnuć wniosek, że opisywana
osoba wygrała ostatni konkurs (że zawody od tamtego czasu nie były jeszcze
powtarzane).

Czynność miała miejsce w przeszłości i autor wypowiedzi nie spodziewa się
jej powtórzenia.

(5a) My grandmother read this book twice./

Moja babcia przeczytała tę książkę dwa razy.

/(6a) Napoleon was imprisoned twice./

Napoleon był dwukrotnie uwięziony.

/(6b) *Napoleon has been imprisoned twice./

Czynność może być powtarzana wielokrotnie, nie wiadomo, czy jeszcze kiedyś
wydarzenie nie będzie miało miejsca.

(5b) My grandmother has read this book twice./

(7a) The thief I saw yesterday has been imprisoned twice./

Złodziej, którego widziałem wczoraj, był dwukrotnie uwięziony.

/(7b) *The thief I saw yesterday was imprisoned
twice./

W zdaniu (5a) zakłada się, że opisywana babcia raczej już danej książki
więcej nie przeczyta. W skrajnym przypadku zdanie można rozumieć w ten sposób,
że babcia nie żyje albo że z jakiegoś powodu nie może już czytać. Dla porównania
ze zdania (5b) wynika wyraźnie, że babcia jak na razie przeczytała książkę
dwa razy, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by kiedyś w przyszłości po nią
jeszcze sięgnęła. W przykładzie (6a) mowa jest o postaci historycznej. Nie
ma możliwości, by ktoś Napoleona znowu uwięził, dlatego zdanie (6b) jest
błędne. Sytuacja opisana w zdaniu (7a) nie jest natomiast rozstrzygnięta
- widziany złodziej może już nigdy nie pójść do więzienia, ale jest też
możliwe, że ponownie trafi za kratki. Dlatego zdanie (7b) jest raczej błędne.

Chcesz poznać całą gramatykę angielską szybko i skutecznie?  Skorzystaj z Wielkiej Gramatyki języka angielskiego z ćwiczeniami!  Sprawdź teraz

Zdarzenie miało miejsce w przeszłości nieokreślonej precyzyjnie, ale z
kontekstu wynika, że było to dawno temu.

(8a) When I was young I broke my leg. /

Gdy byłem mały, złamałem nogę.

/(8b) *When I have been young I have broken
my leg. /

Podany jest moment, od którego dana sytuacja ma miejsce, lub okres jej
występowania, np.:

(9a) Our revenues have grown over the last two years./

Nasze dochody wzrastają od dwóch lat.

/(9b) *Our revenues grew over the last two
years./

(10a) I have known her since I graduated./

Znam ją, od kiedy skończyłem studia.

/(10b) *I knew her since I graduated./

W zdaniu (8a) nie określa się co prawda dokładnie daty zdarzenia, ale jest
jasne, że chodzi o dosyć odległą przeszłość.. Prawie zawsze, gdy interesuje
nas, kiedy dane wydarzenie miało miejsce, używamy czasu przeszłego
prostego. Samo użycie słowa "when/" w odniesieniu
do przeszłości wskazuje najczęściej na konieczność zastosowania tego czasu.
Inne zwroty zazwyczaj występujące w czasie przeszłym prostym to "a
day/week/month/year ago/\", "at/ ...
o\'clock/\", "then/ " Natomiast jeśli
ważne jest, od kiedy "'since when/") lub
jak długo "'how long/") dana sytuacja ma
miejsce, używa się czasu teraźniejszego uprzedniego. /Moment
początkowy jakiegoś stanu rzeczy możemy wskazać przy użyciu czasu przeszłego
prostego, jak w przypadku przykładu (10a). Użycie słówka "since/"
niemal zawsze jest dobrą wskazówką, by użyć czasu teraźniejszego uprzedniego.
Inne wyrazy często występujące w tym czasie to "already/\",
"for/\", "just/\", "so
far/\", "still/\", "up to
now/\", "yet/ "

Podkreślone jest to, że zdarzenie miało miejsce dosyć dawno.
/

/(11a) Newton discovered the
law of gravity./

Newton odkrył prawo ciążenia./

(11b) *Newton has discovered
the law of gravity./

(12a) Are you worried that you lost your keys?/

Martwisz się, że zgubiłeś klucze?/

Podkreślone jest to, że zdarzenie miało miejsce niedawno.

(13a) Scientists have discovered a potential cure for cancer./

Naukowcy wynaleźli potencjalny lek na raka.

/(13b) *Scientists discovered the potential
cure for cancer./

(12b) Are you worried that you\'ve lost your keys?

/

Użycie czasu przeszłego prostego sygnalizuje, że odnosimy się do sprawy
dawnej, zamkniętej. Wykorzystanie czasu teraźniejszego uprzedniego sugeruje
natomiast, że zdarzenie jest niedawne. Różnica często polega tylko na rozłożeniu
akcentów, jak w zdaniach (12a) i (12b). W zdaniu (12a) wypowiadający się
zakłada, że klucze zginęły i się nie odnajdą, ponadto podkreśla, że miało
to miejsce jakiś czas temu, natomiast w zdaniu (12b) zauważa, że klucze
może jeszcze się znajdą, a sprawa jest świeża. Warto zapamiętać, że w tytułach
i zajawkach artykułów prasowych często używa się czasu teraźniejszego uprzedniego,
by dać czytelnikowi poczucie nowości danej informacji. W dalszej części
artykułu stosuje się zaś już zazwyczaj czas przeszły prosty.